Phạm Trường Hà
Lần đầu tiên nhìn thấy những sọt quả màu vàng cam, căng tròn bó thành chúm lúc lỉu bán suốt quốc lộ 1, tôi không khỏi ngạc nhiên. Trời ơi, quả gì mà đẹp quá vậy nè. Không cưỡng được, tôi dừng xe lại hỏi. Người bán bảo: cô ơi, là trái Thanh trà đó cô. Mua đi, mang về dằm đá đường uống mát lắm. Mỗi năm thanh trà có một vụ, chỉ vài ngày thôi. Sau khi hỏi cách dằm đá thế nào, ăn uống thế nào tôi mua một chùm thanh trà trĩu mọng mang về nhưng bụng không thôi thắc mắc, cứ nghĩ “Sao lại… thanh trà nhỉ?” Tôi chỉ biết quả Tranh Trà – một loại bưởi – là đặc sản xứ Huế. Còn loại quả nhìn giống hệt quả dâu da mà lại không phải dâu da, thơm như xoài rừng mà không phải xoài rừng, chua như chanh dây là chả có họ hàng gì với chanh dây cũng có tên… Thanh trà, lạ thật!
Sau này tôi có hỏi thêm bạn bè miền Tây mới biết quả này cũng có tên thanh trà nhưng chả liên quan gì với quả thanh trà ngoài Huế. Có nơi người ta gọi nó là Thanh trà vĩnh Long, có nơi gọi là chanh trà hoặc sơn trà, vì nó là một loại quả đặc sản vùng Vĩnh Long có rộ vào tháng Ba, tháng Tư hàng năm. Thường người ta chỉ cần mua quả thanh trà về rửa sạch, lăn nhẹ cho mềm như kiểu lăn quả bồ quân rồi lột vỏ, chấm muối ăn tươi. Nhưng ngoài cách ăn tươi, thanh trà còn có thể pha với đá đường làm món nước giải khát thanh nhiệt rất ngon hoặc ngâm đường để dành làm thức uống dần.
Mùa thanh trà năm nay đến rồi đi xem chừng hơi vội, vì tháng Ba lại trùng dịp Tết. Hết tết, hết tháng Ba, cũng vừa qua mất mùa trái cây độc đáo này. Để có được 2 kg thanh trà lên bài cho BGĐ, tôi phải nhờ một người bạn về tận quê nhà mang lên. Thật đúng câu “của một đồng, công một nén” … ! May mà mùa quả cũng còn lại chút ít đợi người…
1. Cách pha thanh trà giải nhiệt:
Nguyên liệu: – Thanh trà chín – Đường cát – Một chút muối – Đá viên và nước lọc
Cách làm:
– Quả thanh trà sau khi mua về cần nhặt lá, bỏ cuống, lựa bỏ trái dập úng sau đó rửa sạch, để ráo rồi gọt vỏ, cắt thành miếng nhỏ để riêng. Hột thanh trà rất to, thơm và chua hơn phần thịt quả rất nhiều, chúng ta nên giữ hạt lại để pha nước thay vì bỏ đi, rất phí.
– Cho vào ly chừng 2-3 muỗng đường (tùy sở thích), múc thịt (và cả hạt) thanh trà cho vào ly. Nếu mua được thanh trà ngọt thì với một ly nước, cần dùng 3-4 quả là vừa. Cho thêm vào ly ¼ muỗng cà phê muối để nước uống ngọt đậm đà hơn rồi dùng muỗng dằm nhuyễn thanh trà hòa quyện với đường.
– Rót thêm nước mát vào gần đầy cốc, khuấy cho đường tan hoàn toàn rồi thêm đá viên, chờ lạnh và thưởng thức.
2. Quả thanh trà ngâm đường:
Nếu mua được nhiều thanh trà, ăn tươi hoặc pha nước uống ngay không hết, chúng ta có thể ngâm đường giống ngâm nước mơ để dành uống dần cũng rất tuyệt vời.
Nguyên liệu: – 1kg thanh trà chín đều – 500 – 600gr đường cát – 3 muỗng canh muối – Lọ thủy tinh đã tiệt trùng
Cách làm:
– Thanh trà nhặt sạch cuống, bỏ quả dập úng, rửa sạch rồi ngâm trong nước muối loãng chừng 40 – 60 phút.
– Sau khi ngâm muối, vớt thanh trà ra rổ, để ráo, không cần rửa lại qua nước lạnh vì phần muối bám trên quả sẽ làm vị quả ngâm đậm đà, thơm ngon hơn. Vỏ thanh trà có mùi thơm rất đặc trưng nên không cần gọt vỏ, cứ để nguyên cả quả hoặc dùng tăm nhọn đâm sơ qua (như làm chanh muối) hoặc dùng dao khía chữ thập trên đầu quả để giúp quả mau ngấm đường hơn là được.
– Rải một lớp đường mỏng xuống đáy lọ, sau đó xếp một lớp quả, rồi lại rải một lớp đường, 1 lớp quả cho đến khi gần đầy lọ thì rải lớp đường lên sau cùng. Vặn nắp đậy kín miệng lọ, cất vào nơi thoáng mát, chừng 15 – 20 hôm sau ta sẽ có một lọ thanh trà ngâm đường rất thơm ngon để pha uống.
– Nếu sợ thanh trà lên men, muốn bảo quản lâu hơn, sau 20 ngày nên cho lọ thanh trà đã ngâm vào tủ lạnh, cất trữ dùng dần.
